Stabilizacija karakteristika gasnih odvodnika prenapona primenom jonizujućeg zračenja

Abstract

U radu se razmatra stabilizacija električnog pražnjenja u gasovima primenom spoljašnjeg jonizujućeg zračenja. Razmatrano je pražnjenje modela gasnog odvodnika prenapona u pasivnom i aktivnom radnom režimu. Korišćen je originalno razvijen model gasnog odvodnika prenapona. Parametri merenja su bili pritisak gasa i međuelektrodno rastojanje. Primenjeno zračenje je bilo: α-zračenje, γ-zračenje, X-zračenje i neutronsko zračenje. Merenja su vršena pod dobro kontrolisanim laboratorijskim uslovima. Kombinovana merna nesigurnost primenjenog postupka procenjena je na manje od 5%. Dobijenim rezultatima je dato teorijsko tumačenje. Osnovni rezultat je da jonizujuće zračenje ne mora nužno da ograničava funkciju gasnih odvodnika prenapona, već da je, pod određenim uslovima, poboljšava.

This paper investigates the stabilization of electrical discharges in gases by means of external ionizing radiation. Discharges in a gas-filled surge arrester model were studied in both passive and active regimes of the device. An originally developed model of the gas-filled surge arrester was used. Gas pressure and the interelectrode gap were the variable parameters in our measurements. Applied radiation types included α-particles, γ-rays, X-rays, and neutrons. Measurements were performed under highly controlled laboratory conditions. The combined measurement uncertainty of the applied procedure was estimated as being under the 5% level. The results obtained are followed by a theoretical explanation. The crucial result is the conclusion that ionizing radiation does not necessarily degrade the gas-filled surge arrester's functionality but that it, rather, improves it under certain conditions.